عصر کنونی، عصر تقویت دیده‌های ظاهربین بشر

به گزارش ادیان‌نیوز به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نخستین دور گفت‌وگوی دینی اسلام و هندوئیسم با موضوع «معنویت در اسلام و هندوئیسم» عصر دیروز( ۳ آبان‌ماه)  با حضور ابوذر ابراهیمی‌ترکمان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری، حسن بلخاری، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، حجج الاسلام شمس  الله مریجی رییس پژوهشگاه باقر العلوم و حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، صاحبی، رییس شورای علمی دین پژوهان ایران، مرتضی صبوری، معاون مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، غلامرضا انصاری، سفیر و علی دهگاهی، رایزن فرهنگی کشورمان در دهلی‌نو، مدیر مرکز بین‌المللی هند و  شخصیت‌های فرهنگی، مذهبی و اندیشمندان ایرانی و هندی در محل مرکز بین‌المللی هند، آغاز شد. 

 

در مراسم افتتاحیه این دور از نشست ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنانی با عنوان «معنویت؛ عبور از ظاهر به معنی»، گفت: بشر در پاسخگویی به نیازهای مادی خویش در طول یکصد سال گذشته، تلاش‌های فراوانی کرده و موفقیت‌های زیادی را کسب کرده است. به ویژه در پنجاه سال اخیر و با دستیابی به فناوری‌های نوین، توانسته سرعت را به طور شگرفی در بسیاری از امور افزایش دهد؛ اما با اینهمه در دستیابی به خواسته‌های معنوی نه تنها پیشرفت چندانی حاصل نکرده است؛ بلکه در برخی از موارد پسرفت‌های زیادی نیز داشته  است. 

 

وی در ادامه با طرح این پرسش که علت این موضوع چیست و چرا اینچنین بشر از معنویت فاصله گرفته است؟ اظهار کرد: اگر گرایش به معنویت را راه یافتن به معنای هستی و باطن عالم بدانیم، به یقین در دوران اخیر مظاهر مادی از تمرکز انسان به معنا و باطن عالم و نیز حقیقت هستی کاسته است؛ زیرا اساس معنویت بر تمرکز استوار است. انسان فاقد تمرکز که اندیشه‌اش در ظاهر اشیا متوقف می‌شود، نمی‌تواند از ظاهر عبور کرده به باطن راه یابد. انسان ظاهربین همه چیز را در محیط دید جسمانی خود می‌پذیرد؛ اما انسان معناگرا به شهود که کار دل است روی می‌آورد. 

 

وی افزود: عصر کنونی عصری است که دیده‌های ظاهربین بشر را تقویت کرده و چشم‌نوازی‌های دنیوی او را متوجه خود کرده است؛ اما نه خود واقعی او که وابسته به منبع هستی است؛ بلکه خودی که در پندار برای خود ساخته است. این خودِ مجازی گاه تا آنجا انسان را از خود واقعی‌اش دور می‌کند که با مغز دیگران فکر می‌کند و با پای دیگران راه می‌رود. 

 

ابراهیمی‌ترکمان ادامه داد: به نظر می‌رسد که در آیین هندو نیز به این مسأله کاملاً توجه شده است. یوگ آناندا (۱۹۶۸) بر این عقیده است که طبق آموزه‌های آیین هندو، همه انسان‌ها دارای سه خصوصیت هستند: انفعال، تحرک و رشد یا خرد. این خصوصیات در همه انسان‌ها با درجات مختلفی وجود دارد و در مجموع به نفع بشریت هستند. 

 

مراقبه، یکی از راه‌های حذف امیال افراطی 

وی همچنین با گفتن اینکه انسان می‌تواند با استفاده از صفت سوم یعنی خرد خویش، این سه خصوصیت را به منظور حذف امیال افراطی به کار گیرد و نقش استوارتری در ایجاد یک زندگی با انگیزه ایفا کند، افزود: یکی از راه‌های حذف امیال افراطی، مراقبه یا تمرکز است که مستمر یا مکرر، به فرد کمک می‌کند تا به آرامش درونی دست یابد و پس از آن می‌تواند چهار هدف وجودی انسان را به کنترل خویش درآورد و از بازگشت به مراحل قبلی در سیر مراقبه جلوگیری کند. 

 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین گفت: برای انسانی که از خود دور شده است کار به جایی می‌رسد که حقایق را به سختی درمی یابد و در هر چیز تصرف می‌کند و حتی دین و آموزه‌های دینی را نیز به سود خود مجازی خویش تفسیر می‌کند. در جهان می‌توان تلقی‌های ظاهربینانه از دین و آموزه‌های معنوی را مشاهده کرد که من آن را بی‌خردی می‌نامم و طی آن ارزش‌های دنیوی جایگزین ارزش‌های اخروی و معنوی می‌شود. 

 

وی سپس گفت: در متون اسلامی شناخت خود واقعی که همان معرفت نفس است؛ نشان از آن است که پیش از آن، خداوند را شناخته است. گرچه خدا را هم از راه سیر در آفاق می‌توان شناخت و هم از راه سیر در انفس. اما سیر در انفس، آسان‌ترین و ملموس‌ترین و سریع‌ترین راه شناخت خداوند است. زیرا در شناخت انفسی؛ حتی آفاق نیز واسطه نیست. 

 

وی در ادامه با بیان اینکه در آیین هندو، راه خروج از درگاه مادیت و ورود به بارگاه معنویت رهایی از تعلقات دنیایی است، اظهار کرد: در آیین هندوئیزم، وجود انسان چهار هدف را دنبال می‌کند. این چهار هدف عبارتند از: امیال جسمانی، فضیلت، رستگاری و تلاش برای درک حقیقت پس از رهایی از امیال دنیایی. در چنین فرایندی، انسانی که به فقر خود و اینکه هستی‌اش از هستی‌بخش به او رسیده است، آگاهی یافته مشتاق درک حقیقت است و با رها کردن نگاه ظاهربین، به نگاه باطن بین و معنانگر روی می‌آورد و در نتیجه به تمرکز یا مراقبه، به سوی رستگاری گام برمی‌دارد. از چنین فردی کمتر انتظار می رود که دست به ظلم بزند. 

 

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تأکید بر اینکه بشر، امروز آنچنان در خود گرفتار شده است که خودش حجاب شناخت خویشتن شده و به همین دلیل از معنویت فاصله گرفته است، گفت: امروز معنویت مانند دارو نیست که فقط برای بیماران ضرورت داشته باشد؛ بلکه مانند غذاست که برای هر بشری ضرورت دارد و یکایک انسان‌ها به معنویت نیازمند هستند. 

 

وی همچنین گفت: در زبان عربی و فرهنگ اسلامی، تمام واژگانی که برای بیان دین به کار رفته است همه به معنی راه است؛ واژگانی همچون مذهب، طریقت، شریعت، مسلک و حتی خود واژه دین به معنی راه است. در پس معنای این واژه‌ها، هم به مسیر و هم به حرکت توجه شده است و نمی‌توان با سکون و متوقف شدن به هدف رسید. 

 

وی در تأکیدی در خصوص اهمیت آموزش‌های معنوی گفت: اگر این آموزش به اعتقاد نیانجامد و اعتقاد نیز به عمل منجر نشود، وضعیت همانی خواهد بود که امروز در جهان است. امروز متأسفانه در بین پیروان یک دین که در اصول، آموزش‌های یکسانی را دیده‌اند، یکی به سمت افراط‌گرایی و خشونت سوق پیدا می‌کند و دیگری به سوی صلح و محبت و عشق. در حقیقت غفلت، سبب اصلی این همه کژروی در عالم است. از یک سو غفلت و از سوی دیگر بی‌خردی و جهالت دست به دست هم داده‌اند تا انسان را با سرعت بیشتری از معنویت دور کند. 

 

ابراهیمی‌ترکمان در بخش دیگری از سخنان خود ادامه داد: معنویت را نمی‌توان آموزش داد؛ بلکه باید آن را به انسان‌ها چشاند و چشاندن معنویت، تنها کار کسانی است که خود از این باده نوشیده باشند. آموزش دو مرحله دارد از زبان گوینده تا گوش مخاطب و از گوش مخاطب تا دل او. از ابتدای خلقت بشر، سخن‌های نغز و شیوا در قالب‌های شعر و نثر و هنر به گوش بشر رسیده است؛ اما هنوز برای تسهیل عبور آموزه‌ها از گوش و رسوخ در دل، راه‌های اندک و انگشت‌شماری وجود دارد که البته لازم است برای آن، دل‌ها آماده پذیرش شوند. 

 

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در پایان سخنانش با قدردانی از برگزارکنندگان اولین دور گفت‌وگوی اسلام و هندوئیسم، اظهار کرد: امیدوارم گفت‌وگوی امروز ما، زمینه شناخت عمیق‌تر و متقابل از یکدیگر در آینده را فراهم کند و بدین منظور آمادگی مرکز گفت‌وگوی ادیان وتمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای میزبانی دور دوم گفت‌وگوی اسلام و هندوئیسم در سال ۱۳۹۸ در تهران را اعلام می‌کنم. 

 

بنابر اعلام این خبر، این دور از گفت‌وگوهای دینی به همت رایزنی فرهنگی  جمهوری اسلامی ایران در دهلی‌نو  با همکاری شورای  تحقیقات فلسفی هند و  مرکز  گفت‌وگوهای ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مشارکت بنیاد هند، از دیروز سوم آبان ماه به مدت دو روز در محل مرکز بین‌المللی هند  برگزار می‌شود.