جنگ جهانی اول همچنان در خاورمیانه ادامه دارد

به گزارش ادیان نیوز به نقل از شفقنا،
اما در حالی که جنگ در اروپا داشت آخرین قربانیانش را می گرفت، هزاران کیلومتر آن
سو تر در مرزهای بین النهرین در عراق ارتش بریتانیا در حال ورود به ایالت موصل در
امپراتوری عثمانی بود و در نهایت هم در ۱۴ نوامبر این امر به نتیجه رسید.

حالا در حالی که ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ را به عنوان پایان جنگ اول جهانی در اروپا
جشن می گیرند، این اپیزود فراموش شده جنگ نشان می دهد که بعد از خلع سلاح طرفین نه
تنها این جنگ بزرگ ادامه یافته، که حتی تاثیراتش تا به امروز در منطقه هم ادامه
یافته است.

یک قرن بعد از سکوت تفنگ ها، امروز
اقتضا می کند که یک بازنگری اساسی در این قضیه داشته باشیم که آیا اشغال موصل پس
از پایان جنگ اول جهانی و سقوط امپراتوری عثمانی در آن سرزمین  در مسایل هویتی امروز منطقه که نمونه هایش
را در شورش عربی هم دیدیم، و نیز در تغییر و تبدیل عراق به جامعه ای که امروز می
بینیم آیا نقشی داشته یا نه؟

امروزه اسناد رسمی و سری سال ۱۹۱۶ که نقشه ترسیم مرزهای ساختگی برای کشورهای
خاورمیانه و به خصوص عراق را شامل بودند، بسیار مورد سرزنش قرار می گیرد. این نقشه
که یک سال بعد از پایان جنگ در خاورمیانه عملیاتی شد، امروزه به عنوان یکی از
دلایل اغتشاش همیشگی این سامان شناخته می شود…

در واقع می توان گفت ۱۱/۱۱/۱۹۱۸   یا همان روز پایان جنگ اول جهانی تنها معنایی که برای خاورمیانه ای
ها دارد این است که در این روز تمام مرزهای منطقه با تغییراتی روبرو شدند،
تغییراتی که بریتانیا باعث و بانی اصلی آن بود و باعث شد مرزهای سابق که توسط
پیشینیان مردم منطقه مورد توافق قرار گرفته بودند، بی اعتبار شناخته شوند. برای
بسیاری از اعراب مساله جستجوی هویتی در این سال ها پیش آمده که باعث شده از فهم
این که در زمان پایان جنگ اول مناطقی وسیع از لبنان تا عراق را به دلایلی سیاسی
تکه پاره کرده اند، دلزده شوند.

یکی از مثال های این هویت های تغییر
یافته پدربزرگ خود من است. در یازده نوامبر سال ۱۹۱۸ او خود را یک مسلمان اهل نجف
امپراتوری عثمانی می دانست. او
البته ارتباطی عرب بود و عثمانی ها ترک، اما بعد از این تاریخ او یک دفعه چشم باز
کرد و دید که  اثری از امپراتوری عثمانی باقی نمانده است.  بعد از آن او باید منتظر می ماند تا ببیند
اشغالگران بریتانیایی چه نقشه ای برای سرزمین او کشیده اند. بعد از این که در سال ۱۹۲۰ انگلستان مرزهای جدید را ترسیم کرد،
پدربزرگم سلاحش را برداشت و به انقلابیون عراقی پیوست که تصمیم گرفته بودند تا
آخرین قطره خونشان برای بیرون راندن انگلیسی ها از آن سرزمین بجنگند. در حقیقت
مخالفت و مبارزه با قانون انگلستان بود که او را عراقی کرد.

زمانی که به عنوان عرب در ترکیه زندگی
می کردم بارها و بارها شنیده بودم که ترک ها می گویند اعراب آن ها را در جریان جنگ
اول جهانی از پشت خنجر زده اند. اشاره ان ها به شورش اعراب تولط لورنس عربستان
بود. یک نوع تاریخ نگاری مردمی ریشه ناسیونالیسم عربی امروزی را به همان شورش
اعراب در آن سال ها می رساند. البته این انگاره ها را در سال های اخیر تاریخ دانان
ترک و عرب هر دو به چالش کشیده اند.

به عنوان مثال سربازان عرب در جنگ
تریپولی با شجاعت و جرات فراوان در کنار امپراتوری عثمانی جنگیدند. در سال ۱۹۱۶ از بین ۱۳۲ اسیر عرب اسیر در دست بریتانیایی ها ۱۰۲ نفر از آنان از خیانت به عثمانی
همکاری با انگلستان که از آن ها در قبال آزادی شان پیوستن به ارتش شورشی های عرب
را مطالبه می کرد، خودداری کردند. البته نمی توان انکار کرد که شاید هم جز وفاداری
به امپراتوری عثمانی، خستگی از جنگ هم در این قضیه بی تاثیر نبوده باشد.

بیشتر افسران عرب وفادار به امپراتوری
عثمانی بعد از یازدهم نوامبر سال ۱۹۱۸ بیکار
شدند. بعد از تشکیل عراق، شواهد خاکی از این است که بیش از ۶۰۰ افسر بیکار برای پیوستن به ارتش عراق در دسترس بودند. از این ۶۰۰ نفر ۴۵۰ نفرشان در بین سال های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸
در خدمت ارتش عثمانی جنگیده بودند. بسیاری
از این افسران هنوز هم به امپراتوری عثمانی تعلق خاطر داشتند و تهدید می کردند
مایل به پیوستن به ارتش جمهوری ترکیه هستند.

تجاوز ارتش بریتانیا و اشغال موصل
باعث شکل گیری مناطق کردنشین اطراف سلیمانیه و اربیل و البته مناطق نفت خیز اطراف
کرکوک شد. این منطقه که در دل مرزهای عراق بود، خود تاکنون درگیر بحران های زیادی
بوده است و بارها و بارها شاهد طغیان های کردها علیه حکومت مرکزی عراق بوده ایم.  در حالی که اگر بریتانیا موصل را
تسخیر نمی کرد از نظر تئوریک کردها الان یا جزو مردم ترکیه محسوب می شدند و یا این
که سرزمین مستقل خودشان را داشتند.

دلیل تشکیل کشوری به نام عراق اما
بسیار ساده تر از این بود که بحران هایی چنین بزرگ را موجب شود. در واقع انگلیسی
ها تنها به این دلیل کشور کوچک عراق را پایه ریختند که بتوانند کنترل کامل بر کشف
و صدور نفت این کشور از طریق شرکت عراق پترولیوم داشته باشند. نفت البته برای عراق
نفرینی ابدی بوده و این کشور را با کودتاهای متعدد، ملی گرایی های افراطی، بارها و
بارها تهاجم به همسایگان از جمله ایران و … مواجه ساخته است.

انتهای پیام/ ف