کرونا تعلیق دینداری یا مناسک جای‌گزین

مناسک دینی یهودیان فراوانند، تقویم مذهبی‌شان متراکم و آئین‌های در پیوند با روزهای این تقویم بسیار. برای آنان معبد سلیمان یا همان بیت هَ‌میقداش بسیار مهم است.

این معبد کانون انجام این مناسک مذهبی است. قربانی و دیگر احکام مربوط به تقدیس (قداشیم)، که بیش‌ترین سهم را از احکام شرعی یهود دارند، به وجود این معبد مشروط هستند. با این حال، در تاریخ یهود دو بار این معبد تخریب شده است.

بار نخست، نبوکدنَصّر (بُختُنَصّر، پادشاه بابل) در سال ۵۸۸ پیش از میلاد، معبد را ویران کرد و بار دوّم امپراطوری روم در سال هفتاد میلادی. ویرانیِ اوّل، پس از فتح بابل به دست کورش، پادشاه ایرانیان در سال ۵۳۸ق.م، بازسازی شد. یهودیان اجازه یافتند به سرزمین خویش بازگردند.

آنان پس از بازگشت، مذبحی در مکانِ پیشینِ معبد ساختند و آیین قربانی را زنده کردند. اما ویرانی دوّم هیچ وقت بازسازی نشد. پس از ویرانی معبد، شمار زیادی از مناسک دینی یهودیان و بویژه قربانی تعلیق شد و آموزگارانِ تورات مجبور بودند راهی برای تداوم دینداری یهودیان پیدا می‌کردند.

وقتی شاگردان ربّی عقیوا از او پرسیدند، حالا که معبد ویران شده است و ما راهی برای تقدیس خود نداریم، او برافروخته شد و گفت، قربانی تعطیل شده است، ولی شما می‌توانید از راه ذکر و زبان خود را تقدیس کنید.

به هر روی، با هدف کنترل انتقال کروناویروس، حرم حضرت معصومه و مسجد جمکران هم تعطیل شدند. اگر چه مخالفت در این زمینه کم نبود و مخالفان کار را به شکستن درِ حرم نیز کشاندند؛ ولی حمایت مراجع بالادستی از اهمیت قطع زنجیره‌ی انتقال بیماری، زیارت در این دو مکان را تا اطلاع ثانوی به تعلیق درآورد.

کاری پسندیده که به گمان من این کار پیش از این باید انجام می‌شد. نهاد دین جای مخالفت با بستن حرم، باید به فکر مناسک جای‌گزین باشد. وقتی به هر دلیل مناسک مذهبی تعلیق می‌شوند، این نهاد دین است که باید راه‌های جایگزین را پیدا کند، و دین‌داری را استمرار ببخشد.

مهراب صادق‌نیا