نکاتی در باب اهمیت روزه

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، به مناسبت ایام ماه مبارک رمضان، به بررسی مفاهیم قرآنی مرتبط با روزه و ماه رمضان از جلد نخست «تفسیر بیان» می‌پردازیم. بخش اول آن در ادامه می‌آید:

صوم در لغت

«الصور ترک الطعام و النکاح و الکلام»

لفظ صوم در لغت، امساک است به طور مطلق در عرف شریعت، امساک مخصوصی است از طعام و شراب و غیره، از طلوع فجر تا مغرب. این صوم عام است و صوم خاص آن است که مجموع قوا و اعضا را سالم نگه دارند و صوم خاص الخاص، مخصوص مقربان درگاه است که عملاً بر آنها واجب است توجه دل به حق و غیر را فراموش کردن.
گفته‌اند: «الصوم ثلاثه: صوم الروح و صوم العقل و صوم النفس» روزه سه نوع است.

روزه روح و روزه عقل و روزه نفس

صوم، در اصل خودداری از کار است؛ خواه خوردن و گفتن باشد و خواه راه رفتن باشد؛ از این رو صائم، اسبی است که از رفتن و علف خوردن باز می‌ایستد. شاعر می‌گوید: خیل صیام و اخری غیر صائمه» ستورانی که بی‌حرکت و بی‌غذا هستند و دیگر ستوران آن طور نیستند.

راغب می‌گوید: «باری که راکد و ایستاده است و همچنین نیم روز و سر ظهر که تصور ایستادن خورشیدن در میان آسمان است، صوم نامیده شده است».

ضیافت‎‌ الله

طبق فرمایش حضرت رسول اکرم(ص) همه بندگان در ماه رمضان به میهمانی خداوند دعوت شده‌اند و میهمان پروردگار خود هستند «ایها الناس انه اقبل الیکم شهر الله بالبرکه و الرحمه و المغفره شهر هو عند الله افضل الشهورو ایامه افضل الایام و لیالیه افضل اللیالی و ساعاه افضل الساعات هو شهر دعیتم فیه الی فیاضه الله» ای مردم! همانا ماه خداوند با برکت و رحمت و مغفرت به سوی شما روی آورده است؛ ماهی که برترین ماه‌ها در نزد خداوند است و روزهای آن برترین روزها و شب‌های آن برترین شب‌ها است و ساعات آن برترین ماه‌ها است؛ ماهی است که در آن به میهمانی خداوند دعوت شده‌اید.

در چند روزی که به ماه رمضان مانده، به فکر باشید که خود را اصلاح کنید، توجه به حق تعالی پیدا نماید، از کردار و رفتارهای ناشایسته خود استغفار کنید. اگر خدای ناخواسته گناهی مرتکب شده‌اید، قبل از ورود به ماه رمضان توبه نمایید، زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهید. مبادا در ماه رمضان از شما غیبتی، تهمتی و خلاصه گناهی سر بزند و در محضر ربوبی با نعم الهی و در مهمانسرای باری تعالی آلوده به معاصی باشید. لااقل به آداب. صوری و ظاهری روزه باشید، معنای روزه تنها خودداری و امساک از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه از معاصی هم باید خودداری کرد. این از اداب اولیه روزه برای مبتدی‌هاست، و آداب روزه برای مردان الهی که می‌خواهند به معدن عظمت برسند، غیر از این است.

اهمیت روزه

روزه، عبارت است از امساک و خودداری از چیزهایی که برخواهیم شمرد در مدت تعیین شده، روزه یکی از ارکان پنچگانه اسلام است و در ماه رمضان بر همه مسلمانان واجب است.

از جمله اهداف روزه، سلامتی و تندرستی جسم «صوموا تصحوا» تقوا و پرهیزکاری لعلکم تتقون بقره (۱۸۳) پرورش اراده، تزکیه و وارستگی، تصفیه اخلاق از عادات ناپسند و اصلاح جامعه است؛ چنان که پیامبر(ص) طی خطبه‌ای فرمود: «ماه رمضان، ماهی است که در آن به میهمانی خدا فرا خوانده می‌شوید.

بنابر این:

۱. از خدا بخواهید که نیت‌ها و دل‌های شما را از گناهان و صفات بد پاک گرداند.
۲. توفیق روزه‌داری و تلاوت قرآن را به شما عنایت فرماید.
۳. وقتی گرسنه و تشنه می‌شوید، گرسنگی و تشنگی قیامت را به یاد آورید.
۴. مستمندان و بینوایان را دریابید و از آنان دستگیری کنید.
۵. کودکان و بستگان را مورد لطف و نوازش قرار دهید.
۶. زبان خود را از ناگفتنی‌ها نگاه دارید.
۷. چشمان خود را از دیدنی‌های حرام بگردانید.
۸. گوش‌های خود را از شنیدنی‌های حرام بازدارید.
۹. با یتیمان مردم مهربانی کنید تا با یتیمان شما مهربانی ورزند.
۱۰. به هنگام نماز، دست‌های خود را به دعا بردارید، که به اجابت خواهد رسید. امام صادق(ع) نیر می‌فرماید: «روزه، تنها خودداری از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه روزه شما باید با امور زیر توام باشد:
۱. زبان خود را از دروغ نگه دارید.
۲. دیده‌های خود را از حرام بپوشانید.
۳. با یکدیگر نزاع و دعوا نکنید.
۴. از حسد بپرهیزید.
۵. غیبت یکدیگر را نکنید.
۶. از مجادله و قیل و قال کناره بگیرید.
۷. سوگند مخورید، هر چند راست باشد.
۸. از فحاشی و دشنام بپرهیزید.
۹.به کسی ظلم و ستم نکنید.
۱۰. بی‌خردی مکنید و دلتنگ نشوید.

مسلما در اجتماعی که مردم در آن، با شرایط فوق روزه می‌گیرند و از دروغ، غیبت، حسد، دشنام، مجادله، نزاع و ظلم و ستم خودداری می‌کنند، جرایم و جنایات به طور محسوسی کاهش می‌یابد و روح صلح و صفا و راستی و امانت جایگزین آن می‌شود.