پاسخ ادیان به نیاز معرفتی بشر سبب معنادار شدن زندگی می شود/ تأثیر ابعاد مختلف ادیان بر معناداری زندگی

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، محمدرضا بیات، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در هفتمین نشست از دوره تخصصی عرفان و معنویت به تبیین موضوع «زندگی مؤمنانه با تکیه بر معناداری زندگی» پرداخت و اظهار کرد: معنای زندگی هدفی است که به طرق مختلف؛ معنویت، عرفان، زندگی معنوی، عرفانی، دینی و مؤمنانه  می‌توان به آن دست پیدا کرد.

وی تصریح کرد: مقدمات ذکر شده نشان می‌دهد که چگونه زندگی مؤمنانه می‌تواند به زندگی ما معنا دهد یعنی زندگی مؤمنانه معقول است و ما را به هدف می‌رساند و در رساندن به هدف کامیاب است بنابراین انتخاب این نوع زندگی ارزشمند است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به دیدگاه یکی از پدیدارشناسان دین در دوره معاصر برای تطبیق و پیاده‌سازی مباحث عنوان کرد: زندگی مؤمنانه دارای اجزا و ابعاد گوناگونی است و زمانی که بیان می‌شود یک زندگی مؤمنانه و دین‌ورزانه است منظور اینست که زندگی دارای ابعادی خاص هست.

بیات خاطرنشان کرد: منظور از دین لزوما گزاره‌های دینی نیست بلکه تجربه و زندگی دیندارانه و مؤمنانه است که می‌گوید دین دارای چند بعد آموزه‌ای، اخلاقی، حقوقی، تجربی، اسطوره‌ای، مادی یا هنری است.

مجموعه ابعاد دین با هم، به زندگی معنا می دهد

وی افزود: روش پدیدارشناسانه با جست‌و‌جو در همه جنبه‌های گوناگون دینداران در ادیان به این نتیجه رسیده که حقیقت دین آنگونه که پدیدار شده دارای چنین ابعادی است و معتقد است این مجموعه روی هم رفته یک زندگی دیندارانه را می‌سازند و نه بعد یا ابعاد خاصی از آن را.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران مطرح کرد: در باب معنای زندگی از نظریه دو فیلسوف معاصر کمک گرفته می‌شود که یکی معتقد است انسان دارای دو ساحت حیوانی و عقلانی است که هر ساحت ارزش‌های متناسب با خود دارد؛ حیوانی یعنی ساحتی که انسان‌ها با حیوانات در آن ساحت مشترک هستند.

وی افزود: نظریه پرداز دیگر در این حوزه سوزان ولف است که با تفکیک میان احساس لذت و احساس رضایت معتقد است هر گونه ارزش و کنشی که در انسان‌ها احساس رضایت ایجاد کند به زندگی معنا می‌دهد و اگر ارزش و کنشی تنها احساس لذت ایجاد کند، نمی‌تواند به زندگی معنا دهد.

بیات به اعتقاد مز لو از روانشناسان معاصر اشاره و تبیین کرد: مزلو معتقد است که انسان‌ها دارای نیازهای مختلف زیستی مانند خوراک و مسکن و نیازهایی در حوزه حفظ امنیت، روان و عاطفه هستند؛ نیاز اجتماعی مانند دوستی با دیگران، نیازهای زیبایی شناختی و خود شکوفایی و همچنین نیازهایی ناظر به تعالی انسان وجود دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عنوان کرد: اسمارت می‌گوید دین آموزه‌ای است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ادیان آمده‌اند تا در سه موضوع خدا، انسان و هستی به ما معرفت و شناخت دهند و داده‌های ادیان در این سه مورد با یکدیگر متفاوت است.

وی با طرح این پرسش که «چه نیازی است دین به ما شناخت و بعد آموزه‌ای را بدهد در حالی که از طرق مختلف می‌توانیم به این شناخت دست پیدا کنیم»، عنوان کرد: انسان‌ها با وجود توانایی و رشد در طول تاریخ به این نتیجه رسیدند که هستی دارای لایه‌های پیچیده‌ای است که انسان‌ها به برخی از لایه‌ها نمی‌توانند دست پیدا کنند.

بیات خداوند را از راز آلود ترین حقایق هستی عنوان کرد و گفت: اگر متون دینی و ادیان نبودند و این میزان شناخت از خدا را نمی‌دادند بشر غریب بود و نمی‌توانست به شناختی از خدا برسد، در خصوص هستی و لایه‌های پنهان هستی نیز اینگونه است بنابراین آنچه ادیان به بشر آموخته‌اند بسیار غنیمت بوده و در این جهان توشه پر بها محسوب می‌شود.

تأثیر ابعاد مختلف ادیان بر معناداری زندگی

وی رشد عقلانی و احساس رضایت را حاصل معناداری در زندگی برمبنای بعد آموزه ای ادیان برشمرد و افزود: بعد آموزه‌ای ادیان با پاسخ به نیازهای معرفتی و شناختی بشر در در زمینه خدا، هستی و انسان احساس رضایت ایجاد کنند در واقع با برطرف کردن نیازهای معنوی، روانی و خودشکوفایی به ساحت عقلانی خود ارتقا و رشد داده ایم و بنا بر سخن ولف به احساس رضایت می‌رسیم.

بیات به بعد اخلاقی ادیان اشاره و اظهار کرد: همه ادیان بر اخلاق تأکید و توصیه بر آموزه‌های اخلاقی دارند و در واقع بعد اخلاقی ادیان می‌تواند به زندگی ما معنا دهد و معنا بخشی بعد اخلاقی به این منظور است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با طرح این سؤال که چگونه احساس فقهی و حقوقی می‌توانند نیازهای روانی و معنوی ما را برطرف کنند، مطرح کرد: اقامه نماز، حج و روزه امور شخصی دارای بعد فقهی و عبادی هستند؛ زمانی که شکل همگانی پیدا می‌کند بعد شعائری دارد که این جنبه می‌تواند به معناداری زندگی انسان‌ها کمک کند.

بعد عاطفی ادیان سبب تجربه دینی می شود

وی افزود: بعد دیگر از نظر اسمارت در زمینه دین و زندگی مؤمنانه بعد تجربی یا عاطفی است که بر اساس آن در ادیان بستری برای مؤمنان فراهم می‌شود تا بتوانند تجربه دینی داشته باشند.

بیات با بیان اینکه بعد اسطوره‌ای در ادیان با زندگی مؤمنانه است، اظهار کرد: اسطوره در زمینه موضوعاتی است که از پیچیدگی و راز آلودگی مانند خدا و مرگ برخوردار است و در واقع حقایقی که با زبان عادی و معمولی نمی‌توان بیان کرد بنابراین با زبان اسطوره‌ای سخن می‌گوید.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: آیات و روایات حقایقی را در عالم آشکار می‌کند که پاسخگوی نیازهای روانی و معنوی بشر است که رشد ساحت عقلانی و در نهایت احساس رضایت را به همراه دارد.

زیبایی شناسی ادیان و معناداری زندگی

وی با تأکید بر اینکه ادیان هر یک به گونه‌ای دارای جنبه زیباشناسانه هستند و مؤمنان با ارتباط با این جنبه از دین می‌توانند به زندگی معنا دهند، یادآور شد: عزیزترین جنبه دینی ما قرآن کریم است که با خط ارتباط دارد؛ جلوه‌های هنری خطاطی در اسلام قوی است و از آن طرف در مسیحیت نقاشی یکی از هنرهای مقدس است زیرا مسیح نقش اصلی را دارد و انواع نقاشی‌ها از مسیح و مادرش در کلیساها وجود دارد.

یادآور می شود، دوره تخصصی «عرفان و معنویت» از سوی موسسه بین المللی حکمت، ویژه ماه مبارک رمضان هرشب ساعت ۹:۳۰ به صورت آنلاین برگزار می شود.

خبرنگار: ایمن سادات موسوی‌نژاد