ضرورت استفاده از تجارب دین مسیحیت برای پویایی اسلام

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، احمدرضا مفتاح، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب چهارشنبه شب (۲۸ مهرماه) در نشست مجازی ضرورت آشنایی با مسیحیت» ضمن تبریک ایام وحدت و میلاد حضرت محمد(ص) اظهار کرد: وقتی صحبت از ضرورت آشنایی با مسیحیت می شود منظور این نیست که میزان آشنایی برای همه ضرورت داشته و یا یکسان باشد بلکه منظور آشنایی طلاب و یک فضای حوزوی با دین مسیحیت است و یا معلمان، فرهنگیان، دانشگاهیان و کسانی که دغدغه کار فرهنگی دارند، تا چه حد ضرورت دارد که با دین مسیحیت آشنا شوند. وی با بیان اینکه میزان ورود به بحث تخصصی و شاخه های مختلف متفاوت است، افزود: جهان مسیحیت عالم دیگری است و به هر میزان که آشنایی پیدا کنیم میزان استفاده نیز می تواند متفاوت باشد.

مفتاح با اشاره اینکه مسیحیت دینی با بیش از یک میلیارد و حدود ۸۰۰ پیرو بوده است، گفت: ممکن است برخی خیلی ملتزم نباشند اما نامشان مسیحی است و خواسته یا ناخواسته در جنبه های مختلف و حتی در فضای مجازی به نوعی مخاطب را درگیر خود نماید و در مورد دین مسیحی سوالاتی در ذهن ایجاد شود.

وی بر ضرورت آشنایی جوانان، دانش آموزان و دانشجویان با دین مسیحیت تأکید کرد و گفت: لازم است که این قشر و حتی توده مردم حداقل اطلاعاتی از مسیحیت و سایر ادیان داشته باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب عنوان کرد: یکی از طلاب برای انجام کار تحقیقاتی به یک کشیش مسیحی در زمینه شریعت مراجعه می کند و اینکه این کشیش می گوید در این آیین شریعت و ریا وجود ندارد، الزام و احکام واجب در مسیحیت نداریم و اوامر ارشادی است، این مطالب برای طلبه ما جالب است که این بحث نبودن شریعت را به عنوان نقطه قوت بیان می کند.

مفتاح دین مسیحیت را مابین یهودیت و اسلام عنوان کرد و ادامه داد: یهودیت یک دین شریعت محور است شریعت و شعائر پررنگ است و در اسلام نیز احکام فقهی و شرعی قوت زیادی دارد و اینکه در مسیحیت شریعت وجود ندارد نشان می دهد در اینجا یکسری اتفاقات رخ داده است.

وی تصریح کرد: طلابی که وظیفه تبلیغی بر عهده دارند همچنین افرد دیگری که نقش تربیتی بر دوش دارند و به عنوان معلم و استاد درگیر مباحث فرهنگی هستند ممکن است مورد پرسش قرار بگیرند که چرا در اسلام چقدر احکام سختگیرانه است و در مسیحیت این سختی وجود ندارد، در این راستا خطیب ما باید حداقل اطلاعاتی داشته باشد که بتواند پاسخ دهند و موجب وهن نشوند

تاریخ دو هزار ساله دین مسیحیت برای ما عبرت آموز است

مفتاح با اشاره به تاریخ دو هزار ساله دین مسیحیت خاطرنشان کرد: به طور مطلق دین مسیحیت که فراز و نشیب زیادی داشته است و وقتی سراغ سرگذشت دین مسیحیت می رویم می توانیم از این تاریخ درس بگیریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه دین مسیحیت از قبل از اسلام ظهور کرده و مناطق جغرافیایی گسترده ای طی کرده است که برخی به اجبار و برخی به اختیار بوده است، گفت: این دین حجم زیادی از مخاطبان را توانسته در بر بگیرد و در قرن چهارم به بعد کم کم قدرت را به دست می گیرد. مسیحیت در عرصه سیاسی نیز قدرتمند است و به واسطه دین و سیاست و دولت که در دوران قرون وسطی گره خورده باعث شد واکنش های سختگیرانه ارائه دهد. مفتاح با اشاره به نحوه متفاوت برخورد دین مسیحیت در عرصه های سیاسی، علمی، اجتماعی و اینکه در جنبه های مختلف مساله داشته است، گفت: می توان از تجربیات آنان استفاده کنیم که کجا به نفع یا به ضرر دین بوده است.

وی با بیان اینکه به خاطر باورها و تعلق خاطری که نسبت به تاریخ خودمان داریم شاید کمتر بتوان از آن درس گرفت چون باور قلبی مان مانع می شود که نگاهمان آسیب شناسانه و نقادانه باشد اما خواندن تاریخ مسیحیت می تواند عبرت آموز باشد. مفتاح با بیان اینکه اگر دین مسیحیت در مباحث تاریخی، الهیاتی، جنبه های مختلف و عملکرد کلیسا را مرور کنیم با حجم وسیع از افراط و تفریط مواجه می شویم باید مراقب باشیم که کجا به نفع دین بوده و کجا به ضرر دین است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: وقتی دین وارد عرصه زندگی و اجتماع می شود انتظارات و توقعاتی که مردم دارند و عملکرد متولیان دین به نام دین تمام می شود، باید مراقب بود که چه چیزهایی به نفع یا به ضرر دین بوده است، درست است که نیت حفظ دین بوده اما بکارگیری یک سری سختگیری ها و افراط و تفریط سبب ضربه به دین می شود و در این نوع سختگیری ها گاهی ممکن است سلیقه دخالت داشته باشد و ربطی به دین ندارد.

وی به تعالیم اخلاقی حضرت عیسی(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت عیسی می فرماید: «اگر شما با نظر شهوت به نامحرم نگاه کنید، در دل مرتکب زنا شدی اگر مرتکب شدی چشمت را در بیار بهتر از این ات که روز قیامت با گناه وارد شوی»، این نکته جای بحث دارد و منظور از بیان گفته حضرت عیسی این بوده است که شدت عمل را می خواهد برساند و نهایت اهمیت بحث منظور است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب متذکر شد: این جنبه افراط و تفریط در سختگیری ها سبب می شود که  مسیحیان از گناهان مسلم ابایی نداشته باشند. مفتاح با اشاره به اینکه کشیش مسیحی به عنوان کسانی که زندگی خود را وقف کلیسا می کنند و طبق قوانین حق ازدواج ندارد، اظهار کرد: می خواهند بگویند کسی که در جایگاه روحانی قرار می گیرد، کامل خود را وقف دین کرده است و افراط در این زمینه سبب رسوایی جنسی در کلیساها شده است و تبعات سنگینی در مورد رسوایی هایی که رخ داده، نشان از افراط است. وی پیگیری کلیسا برای اینکه برخی افراد پیرو دین مسیحیت قوانین کلیسا عمل می کنند یا نه و اینکه اگر یک مسیحی از گوشت خوک امتناع کند، سختگیرانه دنبال می کردند که ثابت کنند فرد مسیحی است یا یهودی؛ یکی دیگر از سختگیری های قرون وسطی است. مفتاح به حکم تکسیری کلیسا (اخراج فرد از کلیسای کاتولیک) اشاره کرد و گفت: آنان از آیین اعتراف برای تفتیش عقاید استفاده می کردند و تفتیش عقاید برای آنان تبدیل به ابزاری برای افراط شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب خاطرنشان کرد: کسانی که مرتکب طلاق بشوند در دین مسیحیت از جامعه کاتولیک ترک می شوند و نیاز به قوانین ندارد، این نوعی بی مبالاتی است که نتیجه افراط است.

وی افزود: خواندن هفت نوبت نماز، مالک هیچ چیز نشدن و ازدواج نکردن همه اینها یک نوع آسیب شناسی در افراط و تفریط است و این به معنای خروج از حد اعتدال است. عبرت آموزی از مسیحیت؛ فرصتی برای تقویت جنبه های مختلف اسلام مفتاح با اشاره به اینکه آسیب شناسی باورهای تاریخی خود کمی سخت است اما آسیب شناسی دین دیگر ذهنمان را بیدار می کند، متذکر شد: بسیاری از اتفاقات تاریخی در عرصه های مختلف قابل عبرت گرفتن است و به حفظ دینداری و تقویت جنبه های مهم در دین خود کمک می کند.

وی با بیان اینکه نباید برخورد تخریبی و تضعیفی داشته باشیم، تأکید کرد: ما نمی توانیم با رویکرد تخریبی سراغ دین دیگری برویم بلکه باید در کنار هم باشیم؛ اگر با باورها، دین و توانایی های فکری و ظرفیت های آنان آشنا شویم، تجربیات آنان می تواند به ما کمک کند و در نحوه مواجهه برای ما مشخص می کند در چه جایی تعامل داشته باشیم و کجا تقابل.

مفتاح به نحوه مواجهه جهان مسیحیت با جنبش های نو پدید دینی اشاره کرد و گفت: این جنبش ها قبل از اینکه به سراغ ما بیاید و افرادی در ایران بتوانند دایه دار آن باشند، جهان مسیحیت درگیر آن بودند که لزوما تجربه هایشان موفق نبوده است البته تجربه های ناموفقی هم که داشتند، قابل استفاده است.

وی با اشاره به فعالیت پژوهشگران در عرصه های مختلف قرآن، تفسیر، کلام، الهیات، اخلاق، فلسفه و عرفان گفت: کلام و فلسفه یهود ذیل فلسفه و کلام اسلامی رشد پیدا کرده اهمیتی که یهودی ها در کشورهای اسلامی داشتند نقطه قوتی برای آنها بوده در تعامل و تقابل رشد کرده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: جهان مسیحیت با حجم مباحث فلسفی و الهی که داشته بخشی از میراث فرهنگی دین است که خیلی از آنها مشترک است و منطق زندگی ما منطق ارسطویی است.

مفتاح بیان کرد: مسائل جدید کلامی دغدغه هایی است که در مسیحیت شروع شده و سراغ ما نیز آمده است، در حوزه های مختلف مباحثی بوده که قبل از ما برای مسیحیت پیش آمده است و مفسران مسیحی به دنبال ان رفتند و ما می توانیم از این اتفاقات عبرت بگیرم.

با مسیحیت صهیونیستی در تقابل هستیم

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تبیین کرد: الهیات مسیحی فراز و نشیب فراونی را پشت سر گذاشته و ممکن است افراط و تفریطی هم پشت سر گذاشته باشند، اینکه یک جاهایی کتاب و سنت را قبول دارند و یک جاهایی روی خرد مانور می دهند، جاهایی فضای لیبرال است نمی خواهد در چارچوب سنت قرار گیرد؛ این فراز و نشیب ها که اتفاق افتاده نشان می دهد که فاصله الهیات با زندگی مردم زیاد است و باید ارتباط به گونه ای باشد که فاصله کم باشد.

مفتاح به دستورالعمل های اخلاقی در آیات و روایات اشاره کرد و گفت: باید بررسی شود که چه اتفاقی می افتد که فاصله بین این دستورالعمل ها با آنچه که در جامعه اتفاق می افتد زیاد است، همانطور که در فقه اصل اجتهاد است و باید به آن توجه شود؛ متناسب با وضعیت امروز بتواند تفسیر شود و عالم بر وضعیت موجود چشمش را نبندد. عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب بر ضرورت استفاده از تجربیات دیگران برای کمک به پویایی دین تأکید کرد و گفت: باید کمک کنیم که اسلام از عرصه زندگی خارج نشود و از افراط و تفریط جلوگیری شود. وی به نقل تعبیری از آیت الله جواد آملی پرداخت و گفت: در آیات و روایت به جنبه های اخلاقی به خوبی پرداختهشده است ولی خیلی مورد توجه قرار نمی گیرند. مسائلی همچون توصیه به محبت، پرهیز از ریا و …اما ممکن است برخی احادیث که قابل فهم نباشند بیشتر مورد توجه قرار گیرند و این ممکن است به دین ضربه بزند.

مفتاح ادامه داد: ما می خواهیم با دین مسیحیت آشنا شویم و از ظرفیت های این دین استفاده کنیم و با وجود اینکه آنان هدف خودشان را دنبال می کند و ما هدف خودمان را، می خواهیم باهم تعامل و گفت وگو داشته باشیم و ممکن است بعضی جاها تقابل ایجاد شود اما ما می خواهیم نگاه منفی که راجع به اسلام وجود دارد، از بین برود، باید برخورد افراطی داعش که به نام اسلام، چهره دین را مخدوش کرده است، از بین برود و چهره واقعی اسلام را بیان کنیم اما با مسیحیت صهیونیستی نمی توانیم تعامل داشته باشیم، در بعد دینی و سیاسی با ما در تقابل است و مجبور به تقابل هستیم اما آشنایی برای شناخت ظرفیت ها لازم است. گفتنی است، نود و هشتمین نشست از سلسله نشست های «کلمه سواء» به همت هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان برگزار شد.