حجت‌الاسلام بی‌آزار شیرازی: توهین‌ و تکفیر کار ادیان زمینی است/ عملکرد حوزه‌های علمیه؛ الگویی برای تقریب

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، خدای متعال، دین مبین اسلام را دین وحدت و همبستگی معرفی کرده است اما از سوی دیگر دشمنان همواره در صدد ایجاد تفرقه در میان مسلمانان در راستای تضعیف آنها هستند اما مسلمانان نیز می‌توانند با تکیه بر وحدت، همزیستی مسالمت‌آمیزی داشته باشند.

به مناسبت هفته وحدت با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و از مؤسسان دانشگاه مذاهب اسلامی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

* عملکرد برخی افراد، گروها و جریانات که گاه تریبون در اختیار دارند در دامن زدن به تفرقه در میان مسلمانان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کسانی که فتنه‌انگیزی می‌کنند بزرگترین ایادی شیطان و استعمار هستند. یکی از موانع تقریب، استعمار و ظالمان هستند و مهمترین رمز موفقیت آنها در تفرقه میان مردم است. قرآن فرموده است: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا یَسْتَضْعِفُ طَائِفَهً مِنْهُمْ یُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَیَسْتَحْیِی نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ؛ همانا فرعون در زمین (مصر) تکبر و گردن‌کشی آغاز کرد و میان اهل آن سرزمین تفرقه و اختلاف افکند، طایفه‌ای از آنها (بنی اسرائیل) را سخت ضعیف و ذلیل می‌کرد، پسرانشان را می‌کشت که مبادا به ظهور موسی قدرت یابند و زنانشان را زنده می‌گذاشت که به خدمت پردازند. همانا فرعون مردی بسیار مفسد و بداندیش بود (قصص/۴) فرعون با ایجاد تفرقه، بر مردم گردن‌کشی می‌کرد و کار حکومت‌های استعماری کنونی هم ایجاد تفرقه است لذا می‌بینیم که در لندن ده‌ها شبکه ماهواره‌ای در اختیار این افراد شیطان صفت و افراطی برای ایجاد تفرقه قرار داده‌اند و شبانه روز هم به هم فحش می‌دهند و تاکنون یک مسئله را هم حل نکرده‌اند بلکه حیات آنها صرفاً در ایجاد تفرقه است. حتی برخی‌ها هم وارد منبر می‌شوند و با نام‌های دیگر ایجاد تفرقه می‌کنند چراکه حیات استعمارگران در تفرقه است.

یکی از موانع تقریب، تکفیر و توهین است. این توهین‌ و تکفیر متعلق به ادیان زمینی است در حالی که در دین آسمانی گفته شده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَتَبَیَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَیٰ إِلَیْکُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ کَثِیرَهٌ ۚ کَذَٰلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا؛ ای اهل ایمان، چون در راه خدا برای جهاد با کفّار بیرون روید در کار دشمن تحقیق و جستجو کنید و به آن کس که اظهار اسلام کند و به شما سر تسلیم فرود آورد نسبت کفر می‌دهید تا مال و جانش را بر خود حلال کنید و از متاع ناچیز دنیا چیزی غنیمت برید، که غنایم بی‌شمار نزد خداست. اسلام شما هم اول امر همچنین اظهار و تسلیمی بیش نبود تا وقتی که خدا بر شما منّت گذاشت، پس اکنون باید تحقیق کنید که خدا به هر چه کنید آگاه است (نساء/ ۹۴) یعنی به کسی که اظهار اسلام می‌کند نگویید تو مسلمان نیستی اما در ادیانِ شرک و زمینی، به راحتی دیگران را تکفیر می‌کنند؛ نه تنها در میان مسلمانان بلکه در میان مسیحیان و یهودیان هم مشاهده می‌کنیم فرقه‌های متعدد همدیگر را تکفیر می‌کنند و به دنبال این تکفیر شاهد آدم‌کشی و ترور هستیم که بسیاری از آنها زنان و کودکان هستند. اما کجای اسلام مشاهده می‌کنید که بر چنین چیزی تأکید شده باشد؟ آیا پیامبر دستور چنین چیزی را صادر کرده است؟ واقعیت این است که اینها حزب الشیطان هستند؟ قرآن کریم فرموده است حتی به خدایان کفار هم بی‌احترامی نکنید، اما امروزه فرقه‌های زمینی و بدلی، شبانه روز یکدیگر را فحاشی می‌کند.

* چرا در برخی از کشورها که اقوام و مذاهب زیادی حضور دارند به شکل مسالمت‌آمیز در کنار هم زندگی می‌کنند اما در بعضی مناطق دیگر این سطح از همزیستی را شاهد نیستیم؟

در برخی از مناطق، روحیه رحمانی که نشئت گرفته از اخلاق آنهاست نهادینه و تبدیل به فرهنگ شده است لذا با هم اختلاف ندارند حتی در پاره‌ای از شهرهای ایران، شیعه و سنی، پشت سر هم نماز می‌خوانند اما در برخی موارد شاهد هستیم که خود شیعه‌ها یا سنی‌ها هم حاضر نیستند پشت سر هم نماز بخوانند، این ناشی از روحیه شیطانی است. شیطان می‌گوید من حاضر نیستم بر این آدم سجده کنم چراکه من از آتشِ فروزان و این از خاک پست است. این خودبرتربینی عامل تفرقه است.

اتفاقاً قرآن کریم می‌فرماید: «وَمَا تَفَرَّقُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیًا بَیْنَهُمْ ۚ وَلَوْلَا کَلِمَهٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ إِلَیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ ۚ وَإِنَّ الَّذِینَ أُورِثُوا الْکِتَابَ مِنْ بَعْدِهِمْ لَفِی شَکٍّ مِنْهُ مُرِیبٍ؛ و مردم در دین راه تفرقه و اختلاف نپیمودند مگر پس از آنکه علم و برهان از جانب حق بر آنها آمد و لیکن دانسته برای تعدی و ظلم به یکدیگر اختلاف کردند، و اگر آن کلمه رحمت از لطف خدا سبقت نگرفته بود که تا وقتی معین (تعجیل در عذاب نکند) البته میان مردم (ستمکار) حکم (به هلاک) می‌شد. و آنان که پس از گذشتگان وارث کتاب آسمانی شدند (مانند یهود و نصارا) در آن کتاب آسمانی سخت در شک و ریب بماندند(شوری/ ۱۴).

تفرقه‌ای که اهل کتاب دارند با وجود اینکه علم دارند، ناشی از بغی یعنی خود برتربینی و حسادت است. متأسفانه برخی گمان می‌کنند این همه جنگ و جدال و فتنه ناشی از اسلام است اما اسلام هرگز چنین توصیه‌های نکرده بلکه همواره مردم را به وحدت و اتحاد فراخوانده است و اینها که مردم را به تفرقه دعوت می‌کنند به طور قطع روحیه شیطانی دارند.

* حوزه‌های علمیه چگونه می‌توانند در زمینه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی نقش‌آفرینی کنند؟

در حوزه‌های علمیه خوشبختانه مسئله‌ای از قدیم وجود داشته است و همه در اول رساله خود نوشته‌اند که اصول دین تقلیدی نیست یعنی هر مسلمانی باید تحقیق کند و خدای خویش، توحید، نبوت و معاد و سایر اصول اعتقادی را بشناسد. در مسائل اخلاقی هم ما تقلید نمی‌کنیم بلکه از افراد با اخلاق همانند پیامبر(ص) الگو می‌گیریم و از اخلاق قرآن الگو می‌گیریم اما تقلید نمی‌کنیم. در مسائل فقهی و عملی و در مواردی که نص صریح داریم همانند نماز، روزه، حج و… از کسی تقلید می‌کنیم چراکه مجتهدین همه اتفاق نظر دارند که در برابر نص صریح آیات قرآنی و روایات متواتر حق اجتهاد نداریم و مردم هم حق تقلید ندارند لذا مستقیماً از منابعی که اختلافی در آن نیست استفاده می‌کنیم و آنچه مردم از آن استفاده می‌کنند در مسائل فرعی یا مستحدثه است که در زمان پیامبر نبوده است. اسلام هم می‌گوید در این مسائل که نص صریحی نیست به مجتهدان مراجعه کنید.

قرآن کریم فرموده است: «وَالَّذِینَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ یَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَی اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَیٰ ۚ فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ۚ أُولَٰئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ ۖ وَأُولَٰئِکَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَاب؛ و آنان که از پرستش طاغوت دوری جستند و به درگاه خدا با توبه و انابه بازگشتند آنها را بشارت و مژده رحمت است، (ای رسول) تو هم بندگان مرا (به لطف و رحمت من) بشارت آر آن بندگانی که سخن بشنوند و به نیکوتر آن عمل کنند، آنان هستند که خدا آنها را (به لطف خاص خود) هدایت فرموده و هم آنان به حقیقت خردمندان عالمند» (زمر/ ۱۷ و ۱۸) مجتهدان بر اساس این آیه تحقیق می‌کنند و آنچه از همه به قرآن نزدیک‌تر است آن را انتخاب می‌کنند. مسئله دیگر اینکه ما آزاد هستیم که از هر مجتهدی که تشخیص می‌دهید از همه اعلم‌تر و با تقواتر است تقلید کنیم لذا می بینیم که در حوزه علمیه، گاهی بیست مرجع هستند که اختلافی هم با هم ندارند و مردم از هرکدام که مایل باشند تقلید می‌کنند و به یاد دارم یکی از مراجع می‌فرمودند که ما در حوزه به جای رقابت با هم رفاقت داریم.

* پس شما معتقدید این چیزی که در حوزه وجود دارد می‌تواند الگویی برای وحدت شیعه و اهل سنت باشد؟

بله، یعنی هیچ جایی برای تفرقه و اختلاف نیست و خوشبختانه هیچگاه ندیده‌ایم که جنگی بین پیروان دو مرجع تقلید باشد و این ناشی از تربیت والای اسلام است. ما یک دین بیشتر نداریم و آن هم اسلام است و مذاهبی هم که گفته می‌شود مذاهب فقهی هستند و اختلاف نظر در مجتهدان اهل سنت هم وجود دارد مگر در مواقعی که دست‌های استعمار، این مذاهب را به جان هم می‌اندازد؛ همانگونه که الان در مساجد می‌بینیم که مسلمانان کشته می‌شوند به دلیل راه انداختن همین جنگ شیعه و سنی است که خوشبختانه موفق نشده‌اند.

مراجع و بزرگان ما و مقام معظم رهبری بارها فرموده‌اند که نباید به مقدسات مذاهب دیگر توهین شود، همین موضوع بسیار راهگشاست. اما نباید انتظار داشته باشیم که استعمارگران، دیگر دنبال تفرقه نباشند و ماهواره‌های آنها کنار برود و کسانی‌که در برخی مجالس و منبرها مردم را دعوت به تفرقه می‌کنند کار خود را رها کنند. از سوی دیگر نباید انتظار داشته باشیم که همه تکفیری‌ها را به طور کامل نابود کنیم چراکه اینها از زمان امیرالمؤمنین(ع) وجود داشته‌اند بلکه مهم این است که این تهدیدها را تبدیل به فرصت کنیم.