دعوت به صلح و مدارا با پیروان دیگر ادیان از سفارشات قرآن است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، قهرمان سلیمانی، رئیس مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنرانی خود در وبینار «گفت‌وگوی ادیان در مسیر صلح و هماهنگی» که با هماهنگی مرکز توسعه گفت‌وگوی دینی و تمدنی نظربایف قزاقستان و سفارت این کشور در تهران برگزار شد، گفت: سفارت قزاقستان و مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های نظربایف در سال‌های اخیر در مسیر گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها فعالانه گام‌های بلندی برداشته‌اند و برنامه‌های بسیار خوبی را سازماندهی کرده‌اند.

وی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی دبیرخانه این مرکز در بحث‌ها و برنامه‌ها حضور داشته و وبینار «گفت‌وگوی ادیان در مسیر صلح و هماهنگی» هم نشان دهنده استمرار در این مسیر است.

سلیمانی افزود: سفارت و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان در ایجاد این بستر همکاری‌های سودمند، سهمی ارزشمند داشته‌اند و امیدوارم این گفت‌وگوها بتواند دریچه‌ای از صلح و همزیستی مسالمت آمیز را بر روی جامعه بشری بگشاید که در زمانه امروز سخت بدان نیازمندیم.

وی با قرائت آیه ۶۴ سوره مبارکه آل عمران که خداوند می‌فرمایند «بگو: ای اهل کتاب، بیایید از آن کلمه حق که میان ما و شما یکسان است پیروی کنیم که به جز خدای یکتا را نپرستیم، و چیزی را با او شریک قرار ندهیم، و برخی برخی را به جای خدا به ربوبیّت تعظیم نکنیم. پس اگر از حق روی گردانند بگویید: شما گواه باشید که ما تسلیم فرمان خداوندیم.»، گفت: در طول تاریخ تفکر اسلامی که مجموعه در هم تنیده‌ای از اقوام و فرهنگ‌ها و ملت‌های مختلف است، این آیه شریفه مورد رجوع و تفسیر بسیاری از مفسران بوده و روح مشترک همه این تفاسیر دعوت به همریستی و مدارا و صلح بین افراد و گروه‌ها و عقاید مختلف بوده است.

سلیمانی تأکید کرد: مفسران و پژوهندگان قرآنی در خصوص این آیه شریفه تفاسیری مختلفی دارند و بسیار با یکدیگر متفاوت است. گروهی آن را ترغیب و دعوت به صلح با مسیحیان نجران دانسته‌اند و گروهی یهودیان مدینه و گروهی هم دعوت به صلح و همزیستی با پیروان هر دو دین را ذکر کرده‌اند، فصل مشترک هر دو تفسیر، دعوت به صلح و مدارا با پیروان دیگر ادیان است.

رئیس مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ‌ها ادامه داد: اما از این آیه پُر مغز می‌توان معناهایی دریافت که در همه دوره‌ها و همه مکان‌ها می‌تواند سرمشقی برای صلح و دوستی و مدارا و همزیستی باشد.

سلیمانی همچنین، گفت: اولا این سوره از سوره‌های مدنی قرآن کریم است. به این معنا که متعلق به دوره‌ای از نشو و نما و بالندگی دین اسلام است که مسلمانان، جامعه مسلمانی در مدینه تشکیل داده بودند و ضرورتا می‌بایست با پیروان مسیحی و یهودی ساکن در جزیره العرب زندگی اجتماعی و داد و ستد داشته باشند به عبارتی دیگر آیه شریفه با واقعیت حیات اجتماعی جامعه مسلمانان آن روزگار در مدینه هماهنگی دارد و ضرورت این تعامل را مورد تأکید قرار می‌دهد.

وی اضافه کرد: ثانیاً در دعوت از فعل: «تعالوا» استفاده شده است که کلمه «تعال» به معنی آمدن و حرکت است. بدین معنا که این دعوت، تنها دعوتی نظری و گفت‌وگویی در بین رهبران ادیان مختلف با اسلام نیست بلکه حرکتی عملی است تا نتیجه آن در زندگی اجتماعی دعوت شدگان اشکار شود و فقط محدود به قلمروهای فکری و تفسیری در نزد معدودی از برگزیدگان و بزرگان نشود بلکه به همه وجوه و آحاد اجتماعی تسری یابد.

رئیس مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ‌ها در ادامه، گفت: نکته بعدی این است که اصل دعوت به خیر و نیکی را مورد تأکید قرار می‌دهد که فرد مؤمن در هر حالی و در هر مکانی اصل این دعوت را فراموش نمی‌کند و رسالت الهی او ایجاب می‌کند که همگان را به سوی فلاح و رستگاری دعوت کند.

وی بیان کرد: رابعاً اینکه او نباید تنها خود را خیر مطلق بینگارد و دیگران را بی بهره از نیکی و خیر و سعادت بداند.کلمه «سواء بیننا و بینکم» موید این معناست که بخشی از حقیقت می‌تواند در دیگران باشد و بخشی نزد فرد مسلمان یا هر دو به صورت مشترک از این فیض الهی بهره مند شده باشند و این اشتراک در حقیقت می‌تواند اشتراک در زندگی و اشتراک در سعادت را به همراه داشته باشد.

سلیمانی با شرح غزلی از مولانای بلخی در خصوص همین معنا گفت: همه اختلافاتی که در بین مؤمنان – در مفهوم وسیع آن – حادث می‌شود در همین نکته است که خود را حق مطلق می‌پنداریم و دیگری را کفر و ناحق مطلق.

رئیس مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ‌ها یادآور شد: اینکه در این آیه، خداوند متعال به رسول اکرم(ص) دستور می‌دهد که بر محور «کلمه سواء» با مسیحیان و یهودیان سخن بگو، به این معناست که نزد آنان نیز بهره‌ای از حقیقت و رستگاری وجود دارد.

گفت‌وگو مهم‌ترین منطق جامعه بشری برای تعامل سازنده با جهان

وی افزود: نکته ارزشمند دیگر در این آیه این است که مسیر این حقیقت جویی را گفت‌وگو قرار داده و تأکید بر مشترکات نه ستیزه جویی و روی آوردن به مفترقات. نکته دیگر اینکه در این امر خیر فرد مسلمان باید پیشگام باشد و طرف دیگر را به گفت‌وگو برای کشف حقیقت دعوت کند و منتظر نماند تا او اقدام کند.

سلیمانی بیان کرد: برای این اقدام هم لزومی ندارد که در همه امور اشتراک دیدگاه وجود داشته باشد. همین که تنها در بخشی از موضوع هم ـ کلمه – بین طرفین گفت‌وگو اشتراک وجود داشته باشد برای آغاز گفت‌وگو کفایت می‌کند و نباید به بهانه اینکه در بسیاری از مفاهیم و موضوعات اختلاف داریم، در مسیر صلح و دوستی و گفت وگو مانع تراشی کنیم. حتی موضوعی واحد (کلمه) می‌تواند از میان موضوعات مختلف مبنای گفت‌وگو، تعامل و همدلی و صلح باشد.

رئیس مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ‌ها همچنین، گفت: اطاعت کورکورانه نیز در این آیه و اینکه برخی از رهبران دینی گروهی را به بندگی بخوانند مورد مذمت قرار گرفته است. «لا یتخذ بعضنا بعضا اربابا» دعوت به توحید و آزادی از قید و بند اربابان زمینی اصل اساسی دیگری است که در این آیه شریف مورد عنایت است.

وی در ادامه سخنانش، تأکید کرد: آموزه‌های قرآن کریم راهنمای تمام عیاری برای همه ماست تا با بهره گرفتن از این تعالیم در مسیر گفت‌وگو، صلح و مدارا امکان زیستی مؤمنانه تؤام با رواداری و صلح را برای خود و دیگران فراهم کنیم.

سلیمانی خاطرنشان کرد: امید است این دور از گفت‌وگوها بتواند مسیر تعامل همه ما را با یکدیگر هموار کند و در این زمانه پُر بلا و جنگ و ستیز، جامعه بشری تجربه بهتری از زندگی پیدا کند.

گفتنی است؛ این میزگرد برخط صبح امروز (۱۱ آبان‌ماه) با حضور جمعی از متخصصین و کارشناسان این حوزه در جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان در ادامه جلسات کارگروه و دبیرخانه کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی قزاقستان و به منظور تعامل و همکاری هرچه بیشتر دو کشور در اجرای توافقات انجام یافته در اجلاس یادشده برگزار شد.