قیام جهیمان و شایعه ارتباط آن با انقلاب ایران
ردنا (ادیان‌نیوز)/ در آغازین روز از محرم سال ۱۴۰۰ هجری، جهیمان العتیبی به همراه یاران سلفی خود، مسجدالحرام را اشغال و پس از بستن درهای حرم، در طی مراسمی با محمد بن عبدالله القحطانی به عنوان مهدی موعود بیعت کردند. این داستان چند ماه پس از انقلاب مردمی ایران رخ داد و می‌توانست آغاز یک انقلاب مشابه در عربستان سعودی باشد.
دولت‌مردان آل سعود نگران خطری به مراتب بزرگتر از قیام جهیمان بودند، یکی از این دغدغه‌ها انقلاب ایران بود. سالها شاه عربستان و محمد رضا پهلوی روابط نسبتا مستحکم و منافع مشترک بسیار داشتند. یکی از این نقاط مشترک بیرون نگاه داشتن عطش انقلابی و تمایلات کمونیستی از آبهای گرم خلیج فارس بود. هر دو کشور از صادر کنندگان عمده نفت و از شرکای اصلی آمریکا در منطقه به شمار میرفتند.
آمریکا در جریان کودتای ۲۸ مرداد مداخله کرده و شاه ایران را به قدرت باز گردانده بود. در عربستان سعودی نیز آمریکا نقش آفرینی کرد و در سال ۱۹۶۳ وقتی نظامیان مصر وارد یمن شدند و تا مرزهای عربستان پیش رفتند، نیروی هوایی آمریکا از گارد شاهنشاهی یمن پشتیبانی کرده و مرزهای عربستان از خطر در امان ماند. انقلاب ایران در دل خاندان سعود ترس و واهمه انداخت.
ظهور دولت شیعی تهدیدی برای عربستان سعودی وهابی بود. حکومت شیعی در ایران می‌توانست تنش شیعه و سنی را افزایش دهد و جایگاه عربستان به عنوان رهبر مسلمین جهان را به چالش بکشد. همزمان با تحولات ایران، چپ گرایان مارکسیست در یمن به قدرت رسیدند و با کمک شوروی منافع عربستان در شمال یمن را به خطر انداختند.
آن طرف دریای سرخ، چپ‌گرایان مارکسیست با کمک سخت‌افزار نظامی شوروی و نظامیان کوبا، هم پیمان منطقه‌ای عربستان یعنی سومالی را شکست دادند. مستشاران نظامی شوروی در افغانستان نیز بیشتر شد و شوروی آنقدر از خطر آمریکا آسوده خاطر شده بود که با کودتای نظامی افغانستان را گرفت. برای جلوگیری از این شبیه‌سازی و انتساب این جماعت به ایران، مسئولان سعودی تلاش کردند تا رابطه این جماعت با ایران را انکار نمایند.
پیوند خوردن این حرکت به انقلاب ایران می‌توانست گروههای مختلف مخالف حکومت سعودی را تحریک نماید. در تاریخ ۳/۱/۱۴۰۰ وزیر کشور وقت، امیر نایف اعلان کرد که ارتباط این جماعت با ایران هنوز به اثبات نرسیده است، در حالی که وزیر کشورسعودی پیشتر در نشست خبری خود ایران را متهم کرده بود. علاوه بر قرابت زمانی این حادثه به انقلاب اسلامی ایران، مطلب دیگری که احتمال دخالت ایران و شیعیان را تقویت میکرد، مسئله بیعت با مهدی بود. در کمتر از ۳۰ ساعت از شروع ماجرا، علی رغم پنهان کاری سعودیها، خبر اشغال مسجد الحرام توسط رادیو صدای آمریکا به دنیا مخابره شد.
دولت مردان آمریکا گرچه اطلاعات زیادی در اختیار نداشتند، با یقین موضوع اشغال مکه را مطرح کردند و هویت اشخاص نیز این چنین اعلام شد :«اشخاص مسلح که گویی ایرانی هستند مسجد الحرام را به اشغال خود در آورده اند». صبح روز بعد این خبر تیتر اول همه‌ی روزنامه ها بود. این شایعه می‌توانست به ضرر انقلاب نوپای ایران تمام گردد، اما ابتکار هوشمندانه امام خمینی (ره) در نشانه رفتن امریکا به عنوان صحنه گردان ماجرا، از این فتنه جلوگیری کرد و خود آمریکای‌ها را دچار چالش کرد.
برای دولت آمریکا، اصلیترین پیامد بحران مسجدالحرام، حمله به دیپلمات های آمریکا در روز ۴ شنبه ۲۱ نوامبر یک روز پس از اشغال مسجد الحرام ، در پاکستان بود. مقامات دولت آمریکا از شدت احساسات ضد آمریکایی شوکه بودند. در این حمله دانشجویان پاکستانی به سفارت امریکا حمله کردند که منجر به کشته و زخمی شدن چند نفر گردید. در روز پنجشنبه تظاهر کنندگان خشمگین از اتفاقات مسجدالحرام ، محل اقامت کنسول آمریکا در ازمیر ترکیه را سنگ باران کردند.
همین داستان در بنگلادش نیز اتفاق افتاد، تظاهر کنندگان سعی داشتند سفارت آمریکا را به آتش بکشند که پلیس مانع شد. امریکاییها از حوادث به وجود آمده درمانده بودند و به سعودیها فشار میآوردند تا موضع صریحی گرفته و امریکا را از حوادث مسجد الحرام تبرئه نمایند. البته سعودیها که از شتاب امریکا در برملا کردن داستان ، ناراحت بودند در این زمینه کوتاهی میکردند.
شاید علت دیگر اهمال کاری آنها این بود که به واقع هنوز شناخت درستی از همه آنچه در داخل حرم میگذشت نداشتند. البته آنان ، جهیمان و جماعت او و جنس مطالباتشان را میشناختند و از این جهت مسئله روشن بود. نایف در مورد متهم بودن امریکاییان اظهار داشت: «بعد از اینکه آمریکا پیش دستی کرده و حادثه را اعلان کرد طبیعتا دیگران حق داشتند که در داستان اشغال حرم آمریکا را متهم کنند. واشنگتن به نقل خبر پیشی گرفت گویا که از قبل از حادثه خبر داشته باشد.
به نظر من این کار و موضع امریکا اشتباه بود…آنها باید صبر میکردند تا خبر را از ما بشنوند». بعد از ظهر پنجشنبه، شاهزاده نایف بیانیه‌ای صادر کرد و چنین گفت: «نه ایران، نه آمریکا و نه هیچ کشور دیگری در ماجرای مسجد الحرام نقش ندارد و گزارشهای مبنی بر دست داشتن آمریکا در این ماجرا کاملاً کذب و بی اساس می باشد.»
پایان پیام/م