همانطور که حسین به دست نیروهای شر شهید شد، ایرانیان نیز قرنها به دست شاهان غارتگر و ظالم، که نیروی مقاومت در برابرشان نداشتند، متحمل رنجهای فراوان شدند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، ساندرا مککی (۱۹۳۷- ۲۰۱۵) شرقشناس و متخصص علوم سیاسی، کتابی دارد با عنوان «ایرانیها: ایران، اسلام، و روح یک ملت» که در آن مشاهدات و دانستههای خود را از فرهنگ ایران بازگو کرده است.
در فصل سوم این کتاب که خانم شیوا رویگریان نیز آن را به فارسی ترجمه کرده است، مککی در بحث از پیوند هویّت شیعی و هویّت ایرانی میگوید:
ایرانیها مذهب تشیع را به مثابه بخش مکمّل هویّت ایرانی پذیرفتهاند. زیرا این مذهب از فرهنگ ایران و تجربهی ایرانیان سخن میگفت. شهادت امام علی و (امام) حسین (علیهما السلام) برای ایرانیان معنای خاصی داشت. ایرانیان در اعماق ذهن و روان خود، خود را چون شهدای شیعه میدیدند. زیرا ایرانیان مردمی تحقیرشده و شکستخورده بودند که ژرفترین اعتقادات و حقوق خود را پایمالشده میدیدند.(ص. ۹۰)
در فصل چهار ادامه میدهد:
در ناخودآگاه جمعی ایرانیان، رنج و مظلومیّت حسین (ع) نماد مظلومیّت و سرکوبی است که ایرانیان به طور فردی و جمعی متحمل شدهاند؛ سرکوبی که حاصل بیگانگان جبّار و نظامهای سیاسی اجتماعی خودشان بود. همانطور که حسین به دست نیروهای شر شهید شد، مردم ایران نیز قرنها به دست شاهان غارتگر و ظالم، که نیروی مقاومت در برابرشان نداشتند، متحمل رنجهای فراوان شدند.
نویسنده کتاب یاد شده در اشاره به اقدام رضاخان مبنی بر ممنوعیت برپای سوگواری برای امام حسین(ع) آن را حملهی سیستماتیک علیه اشکالِ بیان شیعی معرفی کرده و مینویسد:
با این حرکت، رضاشاه احساسات ایرانیان را جریحهدار کرد. زیرا شهادت امام حسین(ع) در کربلا را از مصیبت به امری عادی تقلیل میداد. تعزیه نمای مصائب که جنگ کربلا را زنده نگه میداشت رخت بر بست؛ و این باعث شد روضهخوانها مصائب امام حسین (ع) را در خانهها بازآفرینی کنند. (با استفاده از کتاب تراژدی جهان اسلام، ترجمه محسن مظاهری)
محرم که میآید مهم نیست شیعه باشی با سنی؛ مسلمان باشی یا که غیر مسلمان؛ همین که ایرانی باشی کافیست تا دلت بگیرد و میل به سینه و هیئت کنی.
کرونا، صورت عزاداری را در میان شیعیان تغییر خواهد داد؛ شاید باز هم شیعیان روضهخوانیهای خانگی را بازآفرینی کنند و یا از رسانههای جدید بهره بگیرند؛ ولی سوگ برای امام حسین بخش جداییناپذیر هویّت ایرانیهاست.