هسکله: جنبش روشنگری یهود
* حوزه علمیه / موسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی قم
چکیده:
در اواخر قرن هیجده میلادی، چند دهه پس از نهضت روشنگری در مغرب زمین، در میان یهودیان اروپا نیز جنبشی شکل گرفت که محتوای آن همان روشنگری با درونمایه و صبغه یهودی بود. این نهضت توسط موسی مندلسون، متفکر برجسته یهودی عصر روشنگری از آلمان، و به ویژه از برلین آغاز شد و به تدریج در دیگر شهرها و کشورهای اروپای مرکزی و شرقی، از جمله در فرانسه، انگلیس، اتریش، لهستان، ایتالیا و سرانجام روسیه نیز رونق گرفت و حدود یک قرن از حیات یهودیت را پوشش داد.
طرفداران این نهضت مسکیل (مسکیلیم) خوانده می شدند، که به معنای روشنگر و روشنفکر است. محور اندیشه این جنبش عقلانیت، و نقد اندیشه و حیات سنتی یهود بود و در عرصه عمل به انزوازدایی از یهودیت و همگون شدن آنان با جوامع غیر یهودی گرایش داشت. از این رو، با آن دسته از مظاهر حیات یهودی که باعث انزوای یهودیان می شد، در تقابل بود. عقلانیت، انتقاد و فلسفه محوری، ترویج آموزش علوم غیردینی و سکولار، کوشش برای ترویج زبان های محلی و زبان عبری و مبارزه با زبان ییدش در میان یهودیان، ترویج مشاغل مولد و تلاش برای همگون سازی یهودیان با غیر یهودیان از مشخصه های هسکله به شمار می رود.
کلید واژه: هسکله، روشنگری یهودی، مسکیلیم، موسی مندلسون، زبان عبری، زبان ییدش، همگسون سازی، و مشاغل مولد