یک استعفای پرمعنا

ردنا (ادیان نیوز)- استعفای آیت‌الله سیدکاظم حائری از مرجعیّت، یک رخداد بی‌سابقه در تاریخ اجتماعی شیعیان است. آن‌قدر بی‌سابقه که روحانیان و طلبه‌های حوزه‌های علمیّه به‌سختی بتوانند معنایی برای آن پیدا کنند. به راستی کناره‌گیری یک مرجع دینی ۸۴ ساله چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟

آنانی که با ادبیّات نهاد مرجعیّت آشنا هستند می‌دانند که این اقدام حتّی به بهانه‌ی این که “وضعیت سلامت من به سبب بیماری و سن بالا مناسب نیست و احساس می‌کنم مانع انجام وظایفی شده است که بر عهده‌ی من است” اتفاق پرمعنایی است. در حال حاضر، کسانی هستند که از جناب‌شان پیرترند ولی به مرجعیّت مشغول‌اند.

اگر چه در لابه‌لای کلماتی که ایشان در بیانیه‌ی کناره‌گیری آورده‌اند می‌توان نشانه‌هایی از ناراحتی ایشان از مسائل سیاسی و حتّی برخی مراجع دید، ولی نفسِ کناره‌گیری را می‌توان کاری بدیع دانست.

نهاد مرجعیّت یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی شیعیان است که نقشی بسیار فراتر از پاسخ به مسائل شرعی بازی کرده است. این نهاد مهم‌ترین کانون انسجام‌بخش شیعیان بوده و در بسیاری زمان‌ها از قدرتی فراتر از قدرتِ سیاسی برخوردار بوده است. با این حال، این نهاد کم‌تر به نوآوری تن داده و با تحوّل به اقتضای زمان هم‌داستان بوده است.

مفهومی به نام حفظ شأن مراجع زنده، که بیش‌تر خواهانِ پاس‌داشت رویّه‌های موجود هستند، کم‌تر اجازه داده است که جوان‌ترهایی که در آستانه‌ی دست‌یابی به این موقعیّت‌اند، ایده‌ها و اندیشه‌های تازه‌ی خود را در این نهاد دنبال کنند. چنین اقدامی می‌تواند زمینه را برای پویایی و نوآوری در مهم‌ترین نهاد اجتماعی شیعیان فراهم کند.