وحدت اسلامی به معنای یکی شدن مذاهب نیست

ردنا (ادیان نیوز) – پروردگار جهانیان، اسلام را به عنوان دین وحدت، همدلی و همبستگی معرفی می‌کند، بزرگترین ابزار و سلاح دشمنان این دین مبین نیز از ابتدای آغاز رسالت پیامبر(ص) تاکنون، تفرقه‌افکنی بوده است در حالی که مسلمانان می‌توانند با تکیه بر مشترکات بسیاری که دارند در برابر این دسیسه ها، صف واحدی را تشکیل دهند. وحدت اسلامی به معنای یکی شدن مذاهب نیست، بلکه وحدت به معنای اتحاد و همبستگی پیروان مذاهب مختلف اسلامی است. آیاتی از قرآن و احادیث بسیاری از رسول اکرم(ص) بر ضرورت حفظ همدلی میان مسلمانان تاکید دارند. فاصله زمانی میان ۱۲ ربیع‌الاول که سالروز ولادت پیامبر اسلام(بنابر روایات اهل سنت) تا ۱۷ ربیع الاول(بنابر روایات شیعه) با عنایت امام خمینی(ره) ‌به عنوان هفته وحدت نامگذاری شده است.

در این اقدام، مسأله‌ای که شاید می‌توانست عاملی برای تشدید اختلاف میان مسلمانان شیعه و سنی باشد، موجب وحدت آفرینی بیشتر میان مسلمانان شد. در این راستا سازمانی رسمی نیز با نام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به طور رسمی در حال فعالیت است و هر ساله در هفته وحدت، کنفرانس‌های بین‌المللی وحدت اسلامی را برگزار می‌کند. در این کنفرانس‌ها، علمای بزرگ از کشورهای مختلف دور هم جمع می‌شوند.

امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی در سخنانی در میان شیعه و اهل تسنن درباره اهمیت و جایگاه هفته وحدت و به طورکلی همدلی و دوری از تفرقه در میان مسلمانان می فرمایند: اختلافاتی که در عراق، ایران و دیگر ممالکِ اسلامی ایجاد می‌ کنند، باید سران دولت های اسلامی توجه داشته باشند به این معنا که این اختلافات؛ اختلافاتی است که هستی آنها را به باد می‌دهد. باید با عقل، با تدبیر، توجه داشته باشند، به این معنا که به اسم مذهب و به اسم اسلام می‌خواهند اسلام را از بین ببرند. دست‌های ناپاکی که بین شیعه و سنی در این ممالک اختلاف می‌اندازد اینها نه شیعه هستند و نه سنی؛ اینها دست‌های ایادی استعمار هستند که می‌خواهند ممالک اسلامی را از دست آن‌ها بگیرند؛ ذخایر را از دست آن‌ها بگیرند؛ بازار سیاه برای ممالک به اصطلاح مترقی درست کنند.

همواره حفظ وحدت و همدلی میان مسلمانان، مورد تاکید آیت الله خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای بوده است به طوری که از رهبر انقلاب گرفته تا همه مسولان پیوسته تأکید دارند که وحدت میان مسلمانان، باید ایجاد و عوامل تفرقه خشکانده شود. با توجه به تفرقه افکنی‌های دشمنان اسلام، بیشتر علمای سنی و شیعه بر وحدت اسلامی تأکید کرده اند.

ایده نخست شکل گیری هفته وحدت

ایده‌ نام‌گذاری هفته‌ای به‌نام وحدت برخلاف آنچه در برخی منابع آورده شده است، مربوط به دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیست. آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی ۲۵ مهر ۱۳۹۰ خورشیدی در ارتباط با چگونگی این نام‌گذاری پیش از انقلاب می فرمایند: یکی از ابزارهای همیشه مورد استفاده‌ دشمنان ملت های مسلمان برای اختلاف، مساله‌ اختلافات مذهبی، شیعه و سنی و از این قبیل بوده. دعوا درست کنند، اختلاف ایجاد کنند، برادران را به جان هم بیندازند، اختلافات را بزرگ کنند، برجسته کنند، موارد اشتراک و اتحاد را ضعیف کنند، کمرنگ کنند، یک چیز کوچک را بزرگ کنند، برجسته کنند؛ این همه نقاط اشتراک را که بین برادران سنی و شیعه هست، کوچک کنند، ضعیف کنند؛ این کاری است که دائم انجام گرفته است، الان هم دارد انجام می گیرد. جمهوری اسلامی از اولین روز در مقابل این توطئه ایستاده است؛ علت هم این است که ما ملاحظه‌ کسی را نمی کنیم؛ این عقیده‌ ماست. قبل از اینکه نظام اسلامی تشکیل بشود، برادران ما، بزرگان نهضت، بزرگان مبارزه‌ انقلابی در آن روز که هنوز خبری از حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی نبود در جهت وحدت شیعه و سنی تلاش می کردند. من خودم در بلوچستان تبعید بودم. از آن زمان تا حالا با علمای سنی حنفی شهرهای بلوچستان ایرانشهر و چابهار و سراوان و زاهدان  با آنهایی که بحمدالله زنده هستند، رفیقیم، نزدیکیم، صمیمی هستیم. من آنجا تبعیدی بودم، دستگاه‌ها نمی خواستند بگذارند تلاشی از سوی ما انجام بگیرد؛ اما در عین حال ما گفتیم بیایید کاری کنیم که یک نشانه‌ای از اتحاد شیعه و سنی را در این شهر نشان بدهیم؛ که این مساله‌ هفته‌ وحدت – ولادت نبی اکرم در ۱۲ ربیع‌الاول به روایت اهل سنت و در ۱۷ ربیع‌الاول به روایت شیعه  آن روز به ذهن ما رسید و در ایرانشهر آن را عمل کردیم؛ یعنی از ۱۲ تا ۱۷ جشن گرفتیم. این یک فکر عمیقی بوده است، مال امروز و دیروز نیست.

لزوم وحدت مسلمانان از دیدگاه قرآن و روایات

با توجه به اهمیت وحدت امت اسلامی، تاکیدات فراوانی در آیات و روایات بر حفظ وحدت و اجتناب از تفرقه از طرف خداوند متعال و همچنین پیامبر اسلام(ص) به مسلمانان شده است. در ادامه به برخی از آیات و روایات که به این موضوع اشاره دارند، اشاره شده است:

سوره مبارکه روم، آیات ۳۱ و ۳۲:  و از مشرکان نباشید؛ کسانی که در دین خود تفرقه ایجاد کردند و به دسته ها و گروه‌ها تقسیم شدند و هر گروهی به آنچه نزد آنهاست، دل خوشند.

سوره مبارکه حجرات، آیه ۱۰: مؤمنان، برادر یکدیگرند. پس میان دو برادر خود صلح و آشتی برقرار سازید و تقوای الهی پیشه کنید تا مشمول رحمت او شوید.

سوره مبارکه آل عمران، آیه۱۰۳: و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید و او میان دل های شما الفت ایجاد کرد و به برکت نعمت او برادر شدید.

پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار(ع) نیز بارها بر مساله حفظ وحدت و حفظ روحیه برادری، تاکید فراوان داشته‌اند:

انسان مسلمان، پس از به دست آوردن اسلام، سودی بهتر از برادری که برای خدا به دست می آورد، کسب نکرده است(میزان الحکمه، ح ۱۷۹).

اختلاف نکنید! پس همانا کسانی که پیش از شما اختلاف کردند، هلاک شدند(کنزالعمال، ح ۸۹۴).

جماعت(وحدت)، مایه رحمت و تفرقه، موجب عذاب است(نهج الفصاحه، ح ۱۳۲۳).

دست خدا بر سر جماعت است(نهج الفصاحه، ح ۳۲۱۱).

مسلمانان با هم برادرند. هیچ کس بر دیگری برتری ندارد؛ جز با پرهیزکاری(نهج الفصاحه، ح ۳۱۱۲).

مسلمان، برادر مسلمان است. در کنار هم از آب و درخت استفاده می کنند و در برابر فتنه یاور هم هستند(کنزالعمال، ح ۷۴۶).

سه چیز است که از آنها بر امت خود می ترسم: گمراهی پس از شناخت، سردرگمی‌های ناشی از فتنه‌ها و شکم‌بارگی و شهوت‌رانی(میزان الحکمه، ح ۷۶۲).

مجمع جهانی تقریب مذاهب و برگزاری کنفرانس‌ بین‌المللی وحدت اسلامی

مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی هر ساله از ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول اقدام به برگزاری کنفرانس هفته وحدت می کند. برپایی کنفرانس وحدت در این ایام ضمن اعلام همبستگی جهانی، نمادی از وحدت و یکپارچگی مسلمانان را در کنار هم به نمایش می گذارد و از عملی و راهبردی ترین اقدامات در جهت وحدت میان مسلمانان به شمار می آید.

هدف از برگزاری کنفرانس وحدت ایجاد زمینه های اتحاد و همبستگی جهان اسلام و همفکری علما و دانشمندان، جهت نزدیک سازی دیدگاه های علمی و فرهنگی آنان در زمینه های فقهی، اصولی، کلامی، تفسیری و نیز بررسی مسایل و مشکلات مسلمانان و ارایه راه حل های مناسب و موضع گیری مشترک در برابر آن است. در ۳۰ سال گذشته، صدها متفکر، عالم و مصلح از میان شخصیت های فرهیخته جهان اسلام، وزرای کشورهای اسلامی، علما و مفتیان، اساتید دانشگاه‌ها و دیگر مجامع علمی و فرهنگی و هزاران تن از علما و متفکران شیعه و اهل سنت ایران در دوره های مختلف این کنفرانس شرکت کرده و به ارایه مقاله، سخنرانی و بیان دیدگاه‌های خود پرداخته‌اند.

متولی برگزاری کنفرانس وحدت تا ۱۳۶۹ خورشیدی سازمان تبلیغات اسلامی بود و کنفرانس نخست تا چهارم را این سازمان برگزار کرد از آن سال به بعد، همزمان با تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، این امر برعهده مجمع گذاشته شد. موضوعات کنفرانس وحدت، همه ساله با توجه به مسایل جهان اسلام و مشکلات پیش روی مذاهب اسلامی تعیین می شود؛ این کنفرانس به لحاظ تعداد مدعوین، برنامه ریزی مشخص برای آن اعم از نشست های عمومی و کمیسیون ها و بهره گیری رسانه ای از حضور شخصیت های علمی و دینی جهان اسلام نسبت به سال های قبل متفاوت و اصولا رو به بهبود است.

چهره های وحدت آفرین جهان اسلام

بی گمان بزرگترین منادی وحدت در عصر حاضر، امام خمینی(ره) بودند. ایشان وحدت را عامل قدرت و تفرقه را موجب سستی پایه دیانت تلقی کرده و وحدت جهان اسلام را آرمانی بزرگ می دانستند. امام خمینی (ره) راهکارهای موثری را برای تحقق همگرایی و همدلی امت اسلامی ارایه می دهند و خود نیز پای در میدان می نهد و به بسیاری از آن راهکارها جامه عمل می پوشانند.

ایشان یکی از راهکارهای اساسی وحدت اسلامی را ایجاد حکومت اسلامی قلمداد می کنند. رهبر کبیر انقلاب اسلامی یک روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در اوج مسایل متعدد و پیچیده آن روزها به این امر اساسی چنین اشاره دارند: ما با مسلمان اهل تسنن یکی هستیم؛ واحد هستیم که مسلمان و برادر هستیم. اگر کسی کلامی بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمان ها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانی هستند که می خواهند میان مسلمانان اختلاف بیاندازند. قضیه شیعه و سنی اصلا در کار نیست، ما همه با هم برادریم.

ایشان همچنین چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در پیامی به اهالی کردستان در غرب ایران که شمار زیادی از آنها اهل سنت هستند چنین می فرمایند: عوامل اجانب که منافع خود و اربابانشان را در خطر می‌ بینند، برای تحریک برادران اهل سنت و دامن‌ زدن به برادرکشی قضیه شیعه و سنی را طرح نموده و می ‌خواهند با شیطنت بین برادران اختلاف ایجاد کنند.

در جمهوری اسلامی همه برادران سنی و شیعه در کنار هم و با هم برادر و در حقوق مساوی هستند. هر کس خلاف این را تبلیغ کرد، دشمن اسلام و ایران است و برادران کُرد باید این تبلیغات غیر اسلامی را در نطفه خفه کنند.

آیت الله خامنه ای، امام موسی صدر، آیت الله سیستانی، آیت الله مرتضی مطهری از مهم ترین چهره های موثری به شمار می روند که در بیانات و اقدامات خود تلاش های وسیع و موثری در تقریب فرقه های مختلف و ایجاد وحدت میان شیعه و سنی به کار بسته اند.

منابع:
روایت تاریخی. پایگاه اطلاع ‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ‌الله ‌العظمی سیدعلی خامنه ‌ای
جهان اسلام، نیازمند همبستگی / مصطفی ایزدی
صحیفه نور، جلد ۱۵، صفحه ۴۴۰
صحیفۀ امام، ج‌ ۱، ص ۳۷
سخنرانی در دیدار با جمع کثیری از اقشار مختلف مردم شهرهای شاهرود، خلخال، بیرجند، قیدار، خمسه، تیران و چالوس، روحانیون و معاونان دفاتر عقیدتی، سیاسی نیروی زمینی ارتش و جمعی از شیعیان استان سرحد پاکستان ۱۳۶۸/۰۷/۱۹