زیدیه یک مذهب فکری است و در فقه ادعای یک مکتب جدیدی را ندارد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، دکتر عبدالله حمود العزّی در نشستی با عنوان ظرفیت‌های مذهب «زیدیه» در مواجهه با مسائل نوپدید و فقه معاصر که ۳ دی‌ماه در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر قم برگزار شد در بخش نخست سخنان خود به تشریح مهمترین ویژگی مذهب زیدیه پرداخت و گفت: زیدیه یک مذهب و جریان فکری است نه فقهی. این مذهب براساس قیام علیه ظلم و حرکت انقلابی علیه حاکمان از جمله سلطه امویان شکل گرفته و از جنبه فقهی ادعای یک مکتب و نظام جدیدی را ندارد.
وی ادامه داد: ما معتقدیم دو گونه اسلام داریم. اسلام واقعی که مبتنی بر سنت نبوی و تفکر علوی است و یکی هم دین انحرافی که از زمان معاویه آغاز شد و امتداد ان در امویان دیده شده‌است. مذهب زیدی شاخه‌های مختلف فکری مانند قاسمی، ناصری و هادوی دارد و در جغرافیای گوناگون از جمله طبرستان ایران، ترکیه، عراق و حجاز و یمن گسترده است.

عبدالله حمود العزّی افزود: فقه زیدی یک فقه انتزاعی و نظری نیست. بلکه با توجه به ایده‌ی لزوم تشکیل حاکمیت و همچنین تجربه حکمرانی زیدیه، فقه زیدی تلاش کرده‌است به مسائل و نیازهای روز شامل مسائل فردی و اجتماعی و حکومتی و فرهنگی و اقتصادی و سایر حوزه‌ها پاسخگو باشد. فقه حکومتی جایگاه بسیار مهمی در نزد فقهای این مذهب دارد.

وی اظهار کرد: در فقه زیدی موضوعات بسیار متنوعی از جمله مسائل شهرسازی، حقوق شهروندان و حتی برخی مسائل جزئی مانند قوانین دست‌فروشی و به صدا درآمدن ناقوس کلیسا و .. را مشاهده می‌کنیم. باتوجه به این ویژگی می‌توان گفت فقه زیدی خود را مکلف به پاسخگوئی به مسائل روز و نوپدید می‌داند.

استاد مذهب زیدی به بیان ارکان فقه زیدی پرداخت و گفت: در فقه زیدی باب اجتهاد باز است و همین امر باعث پویایی این فقه شده‌است و جایگاه عقل در اجتهاد نیز مهم است. از سوی دیگر مذهب زیدی علی‌الاصول قرآنی است و حدیث مکمل قرآن قرار گرفته‌است. قیاس حالت تعادل دارد و از افراط و تفریط در قیاس پرهیز شده‌است.

وی در ادامه بیان ارکان فقه زیدی گفت: اجماع مقدم بر قیاس است و دارای اهمیت فراوانی است. اکنون نیز اجماع علما بر یک نظریه که اصطلاحا اجماع سادات گفته می‌شود اعتبار مهمی در نزد ما دارد.

موسوی نژاد: عقل محوری و قرآنی بودن از نقاط قوت زیدیه است

در ادامه دکتر سیدعلی موسوی نژاد کارشناس مذهب زیدیه به نقد و بررسی مطالب ارائه شده پرداخت. به اعتقاد او مذهب زیدیه نقاط قوت زیادی از جمله عقل محوری، قرانی بودن و تاکید بر اجماع و تعادل در قیاس دارد.

وی گفت: در عین وجود نقاط مهمی در فقه زیدیه شاهد برخی تناقضات در احکام مانند غسل و مسح هستیم. همچنین فضای فکری زیدیه همچنان مبتنی بر تراث خود بوده و هیچگونه فضای فکری و تحلیلی و به اصطلاح نواندیشی مثبت در آن دیده نمی‌شود.

موسوی نژاد تأکید کرد: اخذ اطلاعات درباره یک جریان فکری یا مذهبی از عالمان آن مذهب و جریان بسیار مهم و مفید است اما باید توجه داشته باشیم که این اطلاعات ممکن است برخی غلوها یا تغییراتی براساس ذائقه مخاطب را داشته باشد.